Tijdens onze excursie naar Tallinn, hebben wij ook een dag Helsinki bezocht met de ferry. De nieuwe bibliotheek Oodi was één van de bestemmingen. De excursie van Veldacademie brengt ons langs bijzondere plekken en projecten in Tallinn, projecten die tevens dienen als test cases voor het door Veldacademie ontwikkelde maatschappelijk waardenkader. Dit waardenkader, onderdeel van het project maatschappelijk vastgoed, helpt betrokkenen om na te gaan welke waarden op een plek belangrijk kunnen zijn en deze vanaf het begin af aan bij een (her)ontwerpproces mee te nemen. Onze afstudeerstudenten hebben vanuit deze invalshoek naar afgeronde transformaties en projecten in Tallinn en Helsinki gekeken. Blog 5: Oodi Helsinki Central Library
Wanneer we richting de bibliotheek lopen, lijkt het op het eerste opzicht een enorm grootschalig gebouw met weinig gevoel voor de menselijke maat. Echter bij binnenkomst ervaar je door onder andere de inrichten een thuisgevoel. Het voelt aan als een fijne plek om te leren, werken of studeren. Lopend door het gebouw wordt dit gevoel alleen maar groter en hierdoor wilde we het liefst de studietrip even pauzeren om nog langer rond te lopen in deze bibliotheek.
De centrale bibliotheek Oodi is een levendige ontmoetingsplaats. Het is een van de 37 filialen van de stadsbibliotheek van Helsinki. De bibliotheek is een niet-commerciële, stedelijke openbare ruimte die voor iedereen toegankelijk is en staat recht tegenover het parlementsgebouw. Het gebouw is gepositioneerd in het hart van Helsinki op het Kansalaistori plein. Het ligt recht tegenover het parlementsgebouw van Finland. In de omgeving ligt verder het Helsinki Central Station, Kiasma museum voor hedendaagse kunst, een concertzaal en het hoofdkantoor van uitgeversconcern Sanoma. De wijk waarin Oodi is gesitueerd is Kluuvi, een van de meest levende en commerciële wijken van de stad.
De bibliotheek is gebouwd als onderdeel van het honderdjarig bestaan van de Finse onafhankelijkheid en bedoeld als een geschenk aan de burgers. Vandaar ook de naam Oodi - dat in het Nederlands ode betekent - om een ode te geven aan de Finse democratie. Het doel van het gebouw is om mensen samen te brengen met de uitgangspunten publiek, open voor iedereen, veilig en zonder entree toegankelijk. Het doel was ook burgers mee te nemen in het ontwerpproces en zij hebben dan ook de naam bedacht. De bibliotheek is gebouwd met lokale materialen, in de vorm van een schip. De focus voor de bibliotheek is meer gericht op ontmoetingsruimte dan daadwerkelijk een bibliotheek. Het gebouw heeft dus plek voor veel verschillende activiteiten. Op de begane grond vind je een ruime lobby, openbare voorzieningen en evenementenlocaties, de bibliotheekdiensten en het café. De tweede verdieping beschikt over ateliers, speelkamers, werk- en vergaderruimte, een stadswerkplaats en faciliteiten voor cursussen en interactie. De derde verdieping is de thuisbasis van de boekenhemel met lees-oases en cafés gecombineerd met een speelruimte. Deze verdieping heeft ook een ‘burger balkon’, waar de stad bewonderd kan worden. De Oodi bibliotheek is open en toegankelijk voor alle burgers en bezoekers van buitenaf. De bibliotheek is ontwikkeld en geïnitieerd door de gemeente van Helsinki. Het Finse architectenbureau ALA-architecten heeft de competitie gewonnen van ongeveer 400 deelnemers.
De lobby en de ingang
De boekenhemel op de hoogste verdieping
Het gebruik
Verzin het, en het is in de bibliotheek te vinden. Een naaiklasje is aan het naaien, een meisje dat haar eigen t-shirt maakt mag gebruik maken van bepaalde apparatuur, kinderen zijn aan het lezen en spelen, er is een cafeetje waar mensen samenkomen. Voor elke doelgroep is iets. Het lijkt erg druk bezocht. Ook zijn er zelfs onbedoelde activiteiten zo is er op de kinderafdeling een gedeelte waar het gebouw gebruikt wordt als glijbaan door jonge kinderen. Zo zijn er op de eerste verdieping voornamelijk gebruikers aan het studeren of werken. Op de tweede verdieping van de kinderafdeling en het café, waar vooral families te vinden zijn. Het gebouw is open voor iedereen en bepaalde ruimtes en materialen kunnen gereserveerd worden via een bibliotheekkaart. Alleen al de eerste maand is twee derde van de bevolking van Helsinki op bezoek geweest. De speelplek voor kinderen wordt druk gebruikt en ook sommige delen rondom de plek die niet bedoeld zijn als speelplek, gebruiken kinderen om te spelen. Verder is het gebruik redelijk voorspelbaar.
Het plein werd voordat de bibliotheek geopend was niet of nauwelijks gebruikt, buiten evenementen om. Nu lopen er veel mensen over het plein, omdat Oodi zoveel publiek trekt. Mogelijk heeft dit ook een positief effect op de gehele stad of zelfs heel Finland, omdat het de relatie tussen de regering en de bevolking symboliseert. Ook belichaamt Oodi een nieuw tijdperk voor bibliotheken in Finland en speelt dan ook in op de Wet van openbare bibliotheken. Het gebouw heeft vooralsnog geen aanpassingen ondergaan, omdat het pas één jaar is opgeleverd. Wel wordt er in de toekomst een tunnel aangelegd die onder de bibliotheek door zal lopen.
Uitzicht op de speelhoek
Maatschappelijke waarden van het project
Thuis voelen - Door een uitgebreid programma van workshops en overleg met bibliotheekgebruikers aan te gaan kozen de ontwerper ervoor een meer inclusieve manier van toegang te creëren. Het gebouw is open en toegankelijk voor elke doelgroep en sluit dus niemand uit. Door de lage plafondhoogte, sociale controle en de inrichting van de lobby krijgt iedereen een thuisgevoel in het gebouw. Ook is de naam van het gebouw samen met bewoners uitgekozen en zijn de bewoners vroeg in het ontwerpproces betrokken. 
Multifunctionaliteit - Het gebouw is multifunctioneel ontworpen, omdat het ruimtes voorziet van elke doelgroep en een bijdrage te leveren aan duurzaamheid. De eerste verdieping beschikt over een aantal multifunctionele ruimtes, zo is er bijvoorbeeld een zaal die kan functioneren als het verlengde van de lobby. Door de hoge mate multifunctionaliteit van het gebouw is er plaats voor iedereen en kan elk talent ontwikkeld worden. 
Trots - Het gebouw is een geschenk aan de bewoners om de 100-jarige onafhankelijkheid van Finland te demonstreren. Ook dient het als een ode aan de democratie (Oodi), vandaar de ligging tegenover het parlementsgebouw.
Conclusie
Dit project is een geweldig voorbeeld van het nieuwe concept voor een bibliotheek. Naast de oorspronkelijke functie van een bibliotheek is deze bibliotheek succesvol omgezet in een plek om te leren, ontmoeten, studeren, lezen en spelen. Het thuisgevoel dat onder andere gecreëerd wordt door positionering van de balie, de relatief lage plafondhoogte en de onbewuste sociale controle, dienen als voorbeeld voor aankomende projecten waarbij ontmoeting centraal staat. De mate waarin het hoge vertrouwen van de Finse cultuur wordt gedemonstreerd in het gebouw, zou een voorbeeld kunnen zijn voor Nederlandse projecten. Hoe kan het dat we er in Nederland vanuit gaan dat bezoekers misbruik maken van faciliteiten? Zouden we niet af moeten van het wantrouwen dat er is ontstaan? Dit kan in de toekomst een stuk meer mogelijkheden bieden bij het slagen en het gebruik van een gebouw of project.