Met sociale voorzieningen heeft de overheid een sleutel in handen om slimme combinaties te maken – bijvoorbeeld door thematische verbindingen te leggen of sociale én fysieke doelen te behalen. Maar de realisatie en exploitatie van dit soort voorzieningen is niet eenvoudig. Verantwoordelijkheden zijn verdeeld over verschillende afdelingen of liggen deels bij maatschappelijke en private partners. Veldacademie start er een ontwerpatelier over en doet onderzoek naar waardeontwikkeling.
Maatschappelijke voorzieningen zoals scholen, cultuur- en sportvoorzieningen of huizen van de wijk hebben veel potentie om de kwaliteit van leven in een wijk te verbeteren. Zij het op sociaal vlak als publieke ontmoetingsplek, vindplaats voor zorg en ondersteuning of inspirerende plek om te leren. Zij het als onderdeel van een wandelnetwerk, verkeersveilige speel- en sportplek of als onderdeel van groen- en waterstructuren. Ze zijn onderdeel van de sociale én de fysieke infrastructuur. De overheid heeft dus met maatschappelijke voorzieningen een sleutel in handen om sociale én fysieke doelen te behalen en de publieke ruimte te verrijken. De realisatie en exploitatie van dit soort voorzieningen is echter niet eenvoudig. Verantwoordelijkheden zijn verdeeld over verschillende afdelingen of liggen bij maatschappelijke en private partners. Er is behoefte aan een gedeeld perspectief op waardecreatie. In samenwerking met het Strategische Team Maatschappelijk Vastgoed van de gemeente Rotterdam start Veldacademie daarom het ontwerpatelier ‘Ruimte voor Sociale Voorzieningen’.
Hernieuwde aandacht voor maatschappelijke waarde
In Nederland vinden we het normaal om goed om na te denken over inrichting en onderhoud van de fysieke infrastructuur, zoals wegen, openbaar vervoer of bruggen. Het zijn langetermijninvesteringen. Maar hoe staat het met onze sociale infrastructuur? Hoe kunnen we maatschappelijk vastgoed en voorzieningen toekomstbestendig maken? Wat zijn het voor plekken en welke functie vervullen de voorzieningen in de wijk? Kunnen we voorzieningen beter benutten door verschillende functies te combineren of beter samen te werken? Welke doelen willen we dan precies bereiken en hoe? En wie zijn partners in ontwikkeling en exploitatie?
Atelier ‘Ruimte voor Sociale Voorzieningen’
In het atelier willen we deze vragen onderzoeken op basis van een klein aantal ‘casestudies’ – actuele Rotterdamse opgaves waar zich nu ontwikkelmogelijkheden voordoen, bijvoorbeeld omdat zich er meerderde vervangings- of renovatieopgaves aandienen, een gebiedsontwikkeling of omdat er draagvlak is voor samenwerking tussen een aantal partijen waardoor er meerwaarde kan ontstaan. Het is dus een vorm van actieonderzoek waarin we de ontwikkeling van voorzieningen willen beïnvloeden en daarvan willen leren.
Trendstudie, referentieonderzoek en actieonderzoek op locatie
Hoe zou je brede maatschappelijke waardeontwikkeling kunnen concretiseren? In maart hebben we in samenwerking met Dolf Broekhuizen een internationale trendstudie afgerond waarin innovatieve ontwikkelingen op het gebied van sociale voorzieningen hebben geïnventariseerd. Het zoeklicht hebben we laten vallen op voorzieningen die meerdere doelen nastreven of waar op een voor Rotterdam interessante manier wordt samengewerkt. Deze trendstudie vormt nu het vertrekpunt voor een verdiepend referentieonderzoek waarin we kijken welke maatschappelijke waardes er concreet gerealiseerd worden en op welke manier. Waardes die we in de referentieprojecten vinden zijn bijvoorbeeld gezondheid, veiligheid, eigenaarschap, toegankelijkheid, connectiviteit, flexibiliteit, economisch potentieel of duurzaamheid. Vanuit deze waardes ontwikkelen we een afwegingskader voor de Rotterdamse opgaves. Kunnen we ons laten inspireren om een aantal waardes aan deze opgaves te verbinden?
Afstudeeronderzoek naar voorzieningen
Studenten kunnen op verschillende manieren bijdragen aan dit onderzoek. Bouwkundestudenten kunnen bijvoorbeeld een afstudeerontwerp aan een concrete opgave verbinden, studenten met een economische of vastgoed achtergrond kunnen onderzoeken hoe men multifunctionele gebouwen ontwikkelt en exploiteert. Studenten sociologie, gezondheidswetenschappen of pedagogiek kunnen onderzoek doen naar de wetenschappelijke onderbouwing van bepaalde waardes.
Vervolg
We zijn gestart met het referentieonderzoek en zetten eerste stappen met het atelier. Het atelier moet uiteindelijk uitgroeien tot een leeromgeving voor de Rotterdamse praktijk.