Het afstudeerproject van Daan Knibbeler past architectuur op een unieke manier toe en slaat daarbij twee vliegen in één klap. Het project is namelijk een combinatie van wijkverbetering en talentontwikkeling in één. Aan de ene kant wordt de openbare ruimte in de wijk verbeterd in samenspraak met de gebruikers, terwijl aan de andere kant jongeren technisch worden geschoold om te helpen bij de uitvoering van dit project. Op deze manier haakt Daan’s afstudeerproject in op het NPRZ (Nationaal Programma Rotterdam Zuid). Het doel van het NPRZ is om het opleidingsniveau, de arbeidsparticipatie en de woonkwaliteit van Rotterdam-Zuid in twintig jaar te laten stijgen naar het gemiddelde van de vier grootste steden van Nederland.
Aanleiding
Aanleiding voor het opnieuw ontwerpen van de publieke ruimte was eenzaamheid onder jongeren in bepaalde Rotterdamse wijken met een sociaal-economische achterstand. ‘Het is schrikbarend dat ongeveer vijftig procent van de jongeren in deze wijken zich eenzaam voelt.’ Vanwege het feit dat jongeren weinig leeftijdsgenoten ontmoeten in de wijk, moest er een nieuwe publieke ruimte komen waar jongeren dit wel meer zouden doen. Daarom kwam Daan tijdens zijn project tot de conclusie dat hij niet alleen voor jongeren iets wilde bouwen, maar ook met jongeren.
Unieke aanpak en de Veldacademie
Normaliter wordt er bij een architectuur project nauwelijks gekeken naar de sociale dimensie en wordt vrij zelfstandig een idee uitgewerkt tot gebouw. De nadruk ligt op estetische kwaliteiten van een gebouw in plaats van de bewoners. In tegenstelling tot deze status quo in architectuur, kwam Daan tot de conclusie dat juist de sociale dimensie heel belangrijk is. Vanuit deze visie naar architectuur kijken was dan ook wat Daan zo aantrok aan de Veldacademie.
Vooronderzoek
De vakoefening was voor Daan de opmars naar zijn afstudeerproject. Hij heeft hierin bijvoorbeeld gekeken naar hoe jongeren gebruik maken van de openbare ruimten van Rotterdam. Deze vakoefening, die Daan met twee andere studenten heeft uitgevoerd, bestond uit het vinden van een goede manier om te observeren en te meten. Zij hebben bijvoorbeeld in Hillesluis door middel van stippen op een kaart getest hoe mensen zich bewegen over een plein, maar ook waar mensen blijven hangen. Vervolgens hebben ze gekeken naar het aantal ontmoetingen, hoe lang een ontmoeting gemiddeld duurde en hoe dicht mensen bij elkaar kwamen.
Daan heeft een literatuuronderzoek gedaan waarin begrippen als ‘ontmoeting’ en ‘eenzaamheid’ zijn bekeken. Daarnaast heeft Daan praktisch onderzoek gedaan in en rondom zijn woonplaats Hillesluis. Al lopend door de stad kwam hij erachter dat diverse pleintjes door verschillende groepen mensen gebruikt worden. Op het Afrikaanderplein waren bijvoorbeeld geen jongeren te bekennen, terwijl een pleintje verderop wel vaak werd gebruikt door jongeren. De verschillen bleken te maken te hebben met in hoeverre een ruimte publiekelijk alswel privé was. Het ene plein was groter, had meer zichtlijnen en kende een breed sociaal gebruik. Het pleintje waar de jongeren gebruik van maakten had juist minder zichtlijnen en minder diverse doel- en/of leeftijdsgroepen. Hierdoor was het mogelijk dat het echt een pleintje van de jongeren kon worden.
Uitwerking
Daan wilde graag samen met jongeren een semi-openbare ruimte creëren, die ze zich eigen konden maken. Daarmee sloeg hij twee vliegen in één klap. Aan de ene kant helpt Daan jongeren met het creëren van hun ideale ontmoetingsplek, aan de andere kant leert hij ze letterlijk schroeven, zagen, maar ook samenwerken, communiceren en afspraken nakomen.
Daan ontwikkelde drie archetypes voor de jongeren om mee te werken, allemaal gebouwd met de Chidori module. De Chidori module, gebaseerd op de Chidori-puzzel is een modulaire houten bouwsysteem dat kan worden aangevuld met glasplaten om een half-open constructie te creëren. Voor het project heeft Daan eerst een nieuw straatprofiel gemaakt om meer ruimte te creëren om te bouwen. Daarnaast heeft Daan bepaalde richtlijnen opgezet voor de jongeren. ‘Om het bouwproces in goede banen te leiden zijn er een aantal tools ontwikkeld voor de jongeren. Eén van die tools is een set kaarten met uitdagingen of spelregels. [...] Hiermee kunnen de jongeren oefenen en hun eigen behoefte verkennen.’
Bovendien heeft Daan bepaalde plekken geselecteerd, namelijk onder metrobanen. ‘Onder de metrobaan gebeurt vrij weinig, soms zijn er parkeerplaatsen of ligt er een breed voetpad. Het is eigenlijk een stukje niemandsland. Mede daarom is het een mooie locatie waar jongeren hun eigen plek kunnen creëren zonder dat ze te dichtbij de volwassen zijn.’ Twee van zulk soort plekken werden geselecteerd: de metrobaan tussen Maashaven en Zuidplein, en tussen Maashaven en Rijnhaven.
Verbeteringen en vervolg
Het project zal nog beter moeten worden uitgewerkt voor het in de praktijk bruikbaar is, waar Daan nu mee bezig is. Wat bijvoorbeeld bleek gedurende het project was dat de Chidori-module eigenlijk te ingewikkeld is en plaats zal moeten maken voor een ander voorbeeld. Echter is Daan er wel van overtuigd dat uitvoering van het project zal helpen in het terugdringen van eenzaamheid onder jongeren en dat het project op soortgelijke wijze zou kunnen worden uitgevoerd met andere leeftijdsgroepen.